روزشمار: 25 مرداد؛ افتتاح رسمی کانال پاناما - صنایع 90

ایده اولیه ایجاد یک آبراه در کشور پاناما به قرن 16 باز می شود و نخستین تلاش برای ایجاد این آبراه به سال 1880 و به رهبری فرانسوی ها مربوط می شود. پس از شکست این پروژه، پروژه نهایی از طریق آمریکایی ها ادامه یافت و در حدود سال 1900 به انجام رسید تا انتها آبراه در سال 1914 برای استفاده باز شود.

کانال پاناما که در جریان یکی از بزرگ ترین و دشوارترین پروژه های مهندسی در جهان ایجاد شده است یکی از مهم ترین آبراه های جهان است. نخستین کشتی که از این آبراهه ساخت بشر عبور کرد، کشتی کریستوبال بود.

ایجاد این آبراه 77 کیلومتری با دشواری های بسکمک همراه بود، به نحوی که پس از انتها کار در مجموع 27500 کارگر آمریکایی و فرانسوی جان خود را از دست داده بودند.

از زمان جنگ آمریکا و اسپانیا در سال 1899 میلادی، آمریکا متوجه شد به راستا کوتاه تری برای اینکه کشتی هایش از ساحل غربی کالیفرنیا خود را به ساحل شرقی این کشور برسانند، نیاز دارد. زیرا در آن زمان کشتی های آمریکایی برای اینکه از ساحل غربی به ساحل شرقی و بالعکس رفت و آمد کنند ناگزیر به دور زدن قاره آمریکای جنوبی از طریق تنگه ماژلان بودند.

منطقه پاناما دارای باریک ترین خشکی در آمریکای مرکزی بود که 2 قاره آمریکای شمالی و جنوبی را به یکدیگر متصل می کرد. در آغاز کشور کلمبیا که در آن زمان پاناما جزو خاک این کشور محسوب می شد از احداث کانال استقبال کرد اما در آخرین روزهای قبل از آغاز عملیات اجرایی کنندگان مجلس کلمبیا از اینکه حاکمیت خود بر بخشی از قلمروی کشورشان را به بیگانگان واگذار کنند با طرح واشنگتن برای احداث کانال پاناما مخالفت کردند.

دولت تئودور روزولت، رئیس جمهور وقت آمریکا به طور آشکار ساکنان پاناما را به جدایی طلبی تشویق کرد. کشتی های جنگی آمریکا در ساحل مقابل شهرهای کولون و پاناما لنگر انداخته و مانع دخالت ارتش کلمبیا شدند. در روز 3 نوامبر سال 1903 میلادی منطقه پاناما جدایی خود را از کلمبیا و استقلالش را اعلام کرد.

3 روز پس از اعلام استقلال پاناما، آمریکا این کشور جدیدالتاسیس را به رسمیت شناخت و در روز 18 نوامبر قرارداد احداث کانال میان ایالات متحده و پاناما امضا شد. به این ترتیب، در روز 15 اوت سال 1914 میلادی انتها پس از سالها کار طاقت فرسا کانال پاناما به طول 75 کیلومتر که اقیانوس اطلس را به اقیانوس آرام متصل می کرد، افتتاح شد.

مهم ترین عامل احداث کانال پاناما توطئه چینی و سیاست زورگویانه آمریکا و تئودور روزولت، رئیس جمهور وقت این کشور بود. اما افتتاح این آبراهه ساخت بشر که یک شاهکار مهندسی آن زمان محسوب می شد به دلیل آغاز جنگ جهانی اول در اروپا در جهان آن روزگار مورد توجه قرار نگرفت.

مردم پاناما طی سال های بعد با حضور نیروهای آمریکا در منطقه مخالف بودند. از این رو با مبارزات خود، قراردادِ حضور نیروهای آمریکا را منسوخ کردند و طی قراردادی، در سال 1977 میلادی قرار بر این شد که آمریکا تا سال 2000 میلادی خاک پاناما را ترک کند و در نهایت در سال 2000 میلادی پس از یک قرن، خاک پاناما از قوای آمریکایی تخلیه شد.

این کانال در پایین ترین سطح ممکن بین دامنه های سرزمین کوهستانی و باریکی که آمریکای شمالی و جنوبی را به هم وصل کرده، احداث شده است. ارتفاع اصلی این سرزمین از سطح دریا 90 متر است. به طور میانه هر کشتی طول کانال را در مدت 8 تا 10 ساعت طی می کند و در این مدت کارکنان کشتی ها می توانند یکی از زیباترین و مدرن ترین طراحی های مهندسی را ببینند.

قسمت های اصلی این کانال عبارتند از: دریاچه گاتن (Gatun lake)، بریدگی گیلارد (Gaillard cut) و 3 سد متحرک به نام های میرافلورس، پدرو میگوئل و گاتن.

در کانال پاناما 200 راهنمای ورزیده وجود دارند که این عملیات را به کمک فرماندهان کشتی ها رهبری می کنند. تعداد راهنماها بستگی به طول کشتی دارد که برای کشتی ایران بجنورد با طول 225 متر، 2 راهنما در نظر گرفته شده بود. همچنین در هر تردد، حدود 25 نفر کارگر محلی (Mooring Men) برای باز و بسته کردن سیم های بکسل بر روی کشتی فعالیت دارند.

محدودیت کشتی ها برای عبور از کانال

حداکثر عرض کشتی برای عبور از کانال، 30/32 متر، حداکثر آبخور جهت عبور از کانال، 04/12 متر در آب شیرین منطقه استوایی و حداکثر طول کشتی برای عبور از کانال، 1/294 متر است.

نکاتی در مورد کانال پاناما

• کشتی جنگی آنکان در 15 آگوست 1914، اولین عبور را از کانال پاناما انجام داد.
• در سال 2004 تعداد 14035 کشتی از کانال عبور کرده اند که تناژ خالص آنها بالغ بر 9/266 میلیون تن بوده است.
• کمترین حق ترانزیت از طریق ریچارد هالیبرتون در سال 1928 بوده که طول کانال را با شنا طی کرده است. او برای این منظور تنها 36 سنت پرداخت کرد.
• کشتی تانکر آرکو تگزاس (Arco Texas) با داشتن 65 هزار و 299 تن محموله نفتی، رکورد حمل بیشترین میزان بار را در کانال پاناما دارد.
• بلندترین کشتی که کانال پاناما را طی کرده، کشتی مارکونا پروسپوکتر با طول 299 متر و عرض 6/32 متر بوده است.
• ناو جنگی نیوجرسی، عریض ترین شناوری بوده که از این کانال عبور کرده است. طول این کشتی 2/294 و عرض آن 91/32 متر بوده است.
• سریع ترین عبور از کانال مربوط به کشتی جنگی پیگاسوس (Pegasus) است که در سال 1979 در مدت 2 ساعت و 41 دقیقه از کانال پاناما عبور کرده است.
• کشتی ایران بجنورد در تاریخ 7 ژانویه 2006 در مدت 10 ساعت از کانال پاناما عبور کرد.

در طول این کانال، مکان هایی جهت نشستن توریست ها برای تماشا به چشم می خورند. عبور از کانال پاناما به جهت چشم انداز ها جالب و سبک مهندسی خاص، برای هر دریانورد مجذوب کننده است. در شرایطی که راه معمولی کشتیرانی میان شهرهای نیویورک و سان فرانسیسکو 22500 کیلومتر مسافت دارد، عبور از کانال پاناما این مسافت را به 9500 کیلومتر کاهش می دهد.

در گذشته کشتی ها برای عبور از اقیانوس آرام به اطلس مجبور بودند آمریکای جنوبی را دور بزنند اما پس از ایجاد این کانال به طور مستقیم از اروپا به آمریکا و از آنجا به آسیای شرقی می فرایند. کانال پاناما در سال پذیرای عبور بیش از 13000 کشتی و 200 میلیون تن محموله است.

در همین روز:

• وفات قطب الدین رازی؛ فیلسوف و عالم بزرگ مسلمان (776 قمری)
• درگذشت شاعر گرانقدر ایرانی ادیب نیشابوری (1344 قمری)
• آغاز جنگ یرموک بین بیزانس(روم شرقی) و عمر (خلیفهء مسلمانان). (636 میلادی)
• انتها محاصره دوم قسطنطنیه. (718 میلادی)
• جنگ گذر رونسس والس که رولاند در آن کشته شد. (778 میلادی)
• ملکه تامار پادشاه گرجستان، شهر سنگی واردزیا را تقدیس کرد. (1185 میلادی)
• عثمانی ها بر پنتوس که بخشی از امپراتوری ترابوزان بود دست یافتند. (1461 میلادی)
• تولد ناپلئون بُناپارت؛ پادشاه کشورگشای فرانسه (1769 میلادی)
• روز ملی کشور اروپایی لیختِن اشتاین (1866 میلادی)
• حمله هواپیماهای آلمان نازی به انگلستان در جریان جنگ جهانی دوم (1940 میلادی)
• عملیات سواره نظام - نیروهای متفقین در جنوب فرانسه. (1944 میلادی)
• تسلیم ژاپن برای انتها جنگ جهانی دوم (1945 میلادی)
• روز ملی و استقلال کره جنوبی (روز جمهوری) (1945 میلادی)
• روز استقلال هند از استعمار انگلیس (1947 میلادی)
• روز ملی و استقلال کامل کشور آفریقایی کنگو از استعمار فرانسه (1960 میلادی)
• روز استقلال بحرین از انگلستان (1971 میلادی)
• در اثر زلزله ای به بزرگی 8 ریشتر در غرب پرو 514 تن کشته و بیش از 1000 نفر زخمی شدند. (2007 میلادی)
• روز مقدس مسیحیان و جشن عروج حضرت عیسی بن مریم (ع) به آسمان