بیماری های بچه ها - صنایع 90

نویسنده: احمد حاجی شریفی

اگر می خواهید طفل همواره سالم باشد، در هر هفته یک شب میزان پنج گرم روغن بادام شیرین خالص را به طفل بخورانید.

* هفته ای یک بار 10 گرم ترنجبین را در آب جوش حل کنید، بعد صاف نموده و به او بخورانید.

* اگر معده طفل دچار نفخ شده باشد، اکلیل الملک را بکوبید و بعد دم کنید و آب آن را هنگام خواب به او بخورانید.

* اگر نفخ دل با یبوست همراه بود، ترنجبین، شکر سرخ، گز علفی و گز خونساری را در آب جوشیده سرد شده حل کنید و پس از صاف کردن آب آن را هنگام خواب به طفل بخورانید، که کیف آور، بادبر و مغذی است، استخوان های طفل را محکم می نماید هم این که دستگاه گوارش را آماده و تقویت نموده و در رشد و نمو طفل مؤثر است، از بروز هر بیماری جلوگیری و مزاج طفل را منظم و مرتب نگه می دارد.

ضمناًً به مادران توصیه می شود که از دادن قندداغ زیاد به طفل خودداری نمایند، مخصوصاً با پستانک های لاستیکی که به کلی طفل را ناراحت نموده و به امعاء و احشای طفل زیان وارد می نماید.

رشد نوزاد

برای این که نوزاد سریع تر رشد کند برترین دارو برای مادر و نوزاد آب شلغم خام است.

پرورش نوزاد ضعیف و نارس

به این قبیل اطفال باید بیشتر رسیدگی نموده و بیشتر دقت کنید، تعداد شیردهی به آن ها باید بیشتر از معمول باشد. اطفالی که وزن آن ها کمتر از 2500 گرم است، چه یک قلو و چه دوقلو باشند و چه در موقع و چه قبل از موقع متولد شوند، ضعیف به شمار می آیند. علاوه بر این که شرایط جداگانه در پرورش دارند، در مورد تغذیه آن ها هم نهایت دقت باید به عمل آید. این اطفال حتی الامکان ضروری است از طریق شیر مادر پرورش یابند زیرا اغلب جهاز هاضمه این قبیل اطفال کاملاً تشکیل و تکمیل نشده و شیر مادر را به زحمت هضم می نمایند. چه رسد به شیرخشک یا شیر گاو و غیره.

این گونه اطفال چون از نظر ساختمان بدنی نسبت به اطفالی که طبیعی متولد شده اند وزن شان کم و پوست بدن شان حرارت زیاد منتشر می نماید، بدین جهت به غذای بیشتری نیاز دارند و اگر چنین اطفالی را به طور دل خواه پرورش دهند، در اثر نقصان مقاومت آن ها و هم در نتیجه تغذیه نامناسب، تغییرات مزاج به سهولت در آن ها پیدا شده و شروع به استفراغ نموده و اسهال می گیرند و این باعث می شود که ضعیف بمانند و خوب بزرگ نشوند، اگر تدابیر لازم در موقع خود اتخاذ نشود، حیات شان دچار مخاطره می شود. این چنین اطفال در اثر ضعف مزاج و یا به واسطه تشکیل نشدن کامل مرکزی که فعل مکیدن پستان را به وجود می آورند، غالباً نمی توانند پستان بمکند و مکیدن پستان را نمی دانند. و چون قادر به گرفتن پستان و مکیدن آن نیستند، لذا شیر به سهولت در پستان مادر جمع نمی شود و چون این اطفال فقط با شیر مادر پرورش می یابند، برای این که شیر مادر قطع نشود و گرسنه نمانند، لذا ضروری است طفل شیرخوار دیگری را وادار به گرفتن پستان مادر طفل کرد تا اینکه شیر او تقویت یافته و کم نشود. در این صورت نه تنها شیر مادر قطع نمی شود، بلکه رو به ازدیاد هم می رود. اگر نوک پستان مادر برجستگی پیدا نکند و مانع از مکیدن آن از طرف طفل باشد، باید از طریق تلمبه های مخصوص پستان، عمل را سهولت داده و یا شیر پستان را دوشیده و با قاشق چای خوری به طفل بخورانید.

در 24 ساعت اول از پستان به طفل نباید شیر بدهند و بعد تا روز هفتم به طور منظم و از هر دو پستان به فاصله های مرتب، 3 ساعت به 3 ساعت باید به او شیر داد، اول از پستان راست و بعد از پستان چپ، به همین ترتیب تا رشد طفل زیاد شود. اگر زود به زود به طفل شیر بدهند، استفراغ نموده و اسهال می گیرد و ناراحت می شود. در چنین مواقع ضروری است زود به زود ولی به میزان خیلی کم به آن ها شیر داد، یعنی ساعتی یک بار که به روزی 10 تا 12 مرتبه برسد ولی بسیار کم.

برترین روش برای هضم غذا و نتیجه خوب گرفتن از آن، نوع غذایی است که به طفل داده می شود، و بالاترین راه برای جلوگیری از خسته شدن معده و روده های طفل و گرفتار نشدن به نفخ معده همانا منظم و مرتب و به ساعات تعیین غذا دادن به طفل است و تنها علت اختلال معده که در اطفال مشاهده می شود، اشتباهاتی است که در اوضاع شیر دادن آنها به عمل می آید. اگر شیر مادر کفایت تغذیه طفل را نکند، باید برای کسری آن شیر گاو را با 0/05 قند یا شکر و نصف میزان شیر آب مخلوط نمایند که کسری غذا جبران شود و به طفل بخورانند، هنگامی که طفل به سه ماهگی رسید، آب را به نسبت یک سوم پایین بیاورند و قند را هم به نسبت 1% با شیر مخلوط نمایند و از سن پنج ماهگی به بعد دیگر نیازی به آب داخل شیر نمی باشد و اگر شیر نمی خورد، می توانند میزانی آب سبزیِ بی نمک را به همراه شیر مادر به طفل بدهند. ولی در هر حال باید طفل را به خوردن شیر عادت داد.

بهتر است این تذکر داده شود که گاهی مادران در اثر بی مبالاتی و به خود نرسیدن، یا افکار هیچ و پوچ و بی سر و ته در سر خود پرورانیدن و غم و اندوه به خود راه دادن (که خود این حالات یک نوع بیماری است) کم کم شیرشان کم و کاسته می شود و طفل معصوم و بی گناه مواد مؤثر به تمام اعضا و جوارحش نمی رسد، در نتیجه طفل که سنین عمرش از 14-15 سال گذشت، به کندی و تنبلی کلیه و کبد مبتلا می شود.

روش شیردهی به طفل

قبل از دادن شیر به طفل ضروری است از طریق پنبه یا ململ یا دستمال کاغذی که در آب گرم خیس شده باشد، پستان ها مخصوصاً نوک آن ها را شسته و پاک کنید تا میکروب و کثافات احتمالی برطرف شده و هم پستان بوی عرق بدن را ندهد، اگر نوک پستان ترک خورده باشد در آن محل میکروب هایی به وجود خواهند آمد، در این صورت اگر قبل از تمیز کردن نوک پستان ها آن را به دهان طفل بگذارید میکروب ها و برخی مواد مسموم، مخلوط شیر شده و وارد معده طفل می شود و باعث بیماری و ناراحتی او و زحمت خود شما می شود. در صورت وجود زخم یا ترک سر پستان، پس از تمیز کردن آن برای خارج کردن میکروب های احتمالی مخفی شده در نوک پستان قدری آن را فشار دهید و میزانی از شیر را بیرون بدوشید و متعاقب آن با ململ یا وسیله تمیز دیگری را در آب گرم خیس کنید و دهان طفل را با آن تمیز نموده، بعد پستان را در دهان او قرار دهید.

برای شیردهی طفل، را روی زمین و جدا از خود قرار ندهید و حتماً طفل را روی زانو یا در بغل بگیرید و به او شیر بدهید تا از بوی بدن شما و تنفس و صدای قلب شما لذت ببرد و در آسایش و با آرامش خیال شیر بنوشد تا شیر بهتر جذب بدن او شده و به طفل نیروی زندگی ببخشد. در دقایقی که به او شیر می دهید بهتر است با خونسردی و با ملایمت با طفل صحبت کنید تا هم طفل هوشیارتر شود و هم شیرتان مقوی و مغزی تر شده و باعث محکمی استخوان ها و عضلات او هم چنین نیروبخش شود.

در حال شیردهی، نوزاد را به طور نیمه افقی در بغل بگیرید، به طوری که سر از بدن بالاتر قرار گیرد و چون پستان را در دهان او قرار دادید کمی فشار بدهید، تا چند قطره شیر به دهان طفل ترشح کند تا شروع به مک زدن نماید. باید مراقب باشید که تمامی پستان در محوطه لب و دهان و بینی طفل قرار نگیرد، با دو انگشت خود، بالاتر از نوک پستان را در دست بگیرید تا این اتفاق نیفتد. اگر پستان جلوی سوراخ های بینی طفل را بگیرد، قادر به نفس کشیدن نیست. لذا در آن حال برای نفس کشیدن پستان ها را رها می نماید که اگر سر طفل گیر باشد، ممکن است ناراحتی یا خفگی دست بدهد.

در حین خوردن شیر به گلوی طفل نگاه کنید، اگر پستان را بمکد گلویش تکان می خورد و صدای نازکی که حاکی از قورت دادن اوست شنیده می شود.

هنگام شیردهی نباید نوزاد پیچیده باشد و اطراف او باید آزاد باشد، چون هنگام مک زدن بدن گرم می شود و چون احساس گرمای شدید می نماید، نمی تواند شیر بخورد و در نتیجه پستان را رها می سازد.

گاهی نوزاد پستان را به دهان گرفته، خوابش می برد، باید بیدارش کرد. برخی از اطفال به واسطه تنبلی و بی حالی و ضعیفی پستان را می گیرند ولی نمی مکند، در این حال باید نوک پستان را به لب های او مالید و با سر پستان ها لب ها را غلغلک داد، روی گونه هایش را آهسته آهسته زد و نوک پستان را فشار داد.

در روزهای اولیه نوک پستان زیاد درد می گیرد، ولی این درد زود برطرف می شود، در این روزها باید مادر متوجه باشد، مکرر پستان های خود را بدوشد که ماک در آن جمع نشود، چون دچار اشکال شده و گاهی منجر به عمل جراحی و شکافتن می شود.

وقتی که نوزاد نتواند هوای زیاد تنفس کند، پستان را ول می نماید و دیگر نمی تواند آن را بمکد، لذا ضروری است طفل را راست بگیرید و چندین مرتبه آهسته روی دست کمی به طرف بالا بیندازید یا او را وارونه روی زانو خم کنید و آهسته با دست به پشت طفل بزند تا آروغ بزند، بعد از آروغ زدن راه نفس باز شده و مجدداً پستان را می گیرد.

بر طبق زیادی و کمی شیر، مادر در هر دفعه یکی از پستان ها را به دهان طفل بگذارد و هرکدام از آن ها که بیشتر شیر دارد، بیشتر در دهان طفل نگه دارد و اگر مساوی بود، هرکدام از پستان ها را 5 دقیقه در دهان او قرار دهد. هرگاه بیش از لزوم پستان را در دهان طفل نگه دارند و یا طفل زیاد آن را بمکد، در اثر زیاد ماندن آن در دهان دچار فشار شده و نوک پستان ترک می خورد و اسباب زحمت می شود و در دفعه دیگر که مادر بخواهد شیر به طفل بدهد، دچار اذیت و شکنجه می شود، از طرف دیگر به واسطه این که طفل بیش از حد لزوم شیر خورده است، روده های او دچار زحمت شده، قی می نماید و مبتلا به اسهال می شود و حیاتش به مخاطره می افتد. پس بنابراین نباید مدت زیادی گذاشت که پستان بخورد.

پستان را به فاصله های منظم (به طوری که توضیح داده می شود) تحت اصول مرتبی به طفل بدهید و ابداً بی ترتیب و دل خواه نباشد. هر مرتبه که به طفل شیر می دهید باید پستان کاملاً خالی شود. هرگاه طفل هم پستان را خالی نکند، باید مابقی شیر آن را بیرون دوشید، زیرا اگر شیر در پستان بماند، قابلیت افراز آن کم شده، در نتیجه کم کم شیر در پستان تقلیل می یابد. در صورتی که اگر هر دفعه شیر کاملاً خالی شود رو به ازدیاد می گذارد.

بعد از این که طفل از خوردن شیر پستان فراغت یافت، باید دهان او را با ململ که توی آب جوشیده و خیس شده است، پاک کرد و الا ممکن است بر اثر کثیف بودن لب و دهان طفل میکروب هایی فراوری شود و او را دچار امراض معده ای و ناراحتی روده و امراض دیگری کند. مادر هم باید با یک ململ تمیز خیس شده در آب گرم دیگری بعد از سیر کردن طفل، نوک پستان خود را پاک کند والا قطره شیری که در نوک پستان به جای مانده، برای تمرکز میکروب ها محیط بسیار مساعدی خواهد بود، در این صورت پاک کردن نوک پستان ها ضروری است. پس از شیر دادن به طفل باید آن قدر او را سر پا نگه دارند که آروغ بزند، بعد در گهواره یا محل خوابش بخوابانند. هیچ گاه نوزاد را در رختخواب و یا پهلو یا بغل مادر نخوابانید، زیرا خوابیدن طفل در بغل مادرش غالباً در اثر بی احتیاطی موجب خفه شدن نوزاد می شود. ناگفته نماند هرگاه مادر طفل دارای زکام و نزله باشد، در حین شیر دادن با طفل صحبت نکند هم چنین باید دهان و دماغ خود را با دستمالی ببندد یا از ماسک استفاده کند که بدین وسیله از سرایت مرض خود به طفل جلوگیری به عمل آورد.

شیر دادن به اطفال دوقلو:

هرگاه مادری دوقلو زایید و شیر کافی برای هر دو طفل داشت و بنیه و قوه اش هم خوب بود، بایستی هر دو را با شیر خود تغذیه کند، به طوری که در ابتدا طفل قوی تر را شیر داده و بعد به ضعیف تر بدهد و اگر شیر هر دو پستان فراوان باشد، به هر دو طفل از یک پستان و مجدداً به هر دو طفل از پستان دیگر و به مرور تعویض نموده که خلاصه هر دو طفل از هر دو پستان به میزان مساوی در هر نوبت استفاده نمایند.

ولی اگر شیر زن کم بوده و کفایت دوقلو را نکند، یکی از آن دو طفل را با شیر خود پرورش بدهد و دیگری را به دایه بسپارد یا با شیر گاو یا با شیرخشک تغذیه کند و اگر مادر هیچ شیر نداشت، هر دو طفل را با شیر گاو یا شیرخشک تغذیه کند و یا هرکدام از آن ها را به یک دایه بدهد. ولی در انتخاب دایه باید کمال دقت را کرد که از خانواده های اصیل، عفیف، پاکدامن و پرهیزگار باشد که شیر در روحیه طفل بسیار اثر غریب و عجیبی می گذارد.

علت کم شیری خانم ها

بهتر است این تذکر داده شود که گاهی مادران در اثر بی مبالاتی و به خود نرسیدن، یا افکار هیچ و پوچ و بی سر و ته در سر خود پرورانیدن و غم و اندوه به خود راه دادن (که خود این حالات یک نوع بیماری است) کم کم شیرشان کم و کاسته می شود و طفل معصوم و بی گناه مواد مؤثر به تمام اعضا و جوارحش نمی رسد، در نتیجه طفل که سنین عمرش از 14-15 سال گذشت، به کندی و تنبلی کلیه و کبد مبتلا می شود. چون تمامی بدن منجمله مغز هم ضعیف می شود، تکالیف محوله به خود را آن طور که باید و شاید نمی تواند انجام دهد و اگر طفل دختر باشد به کک مک در صورت و خشکی بدن مبتلا خواهد شد و اگر طفل پسر بود نوک انگشتان بزرگش یا پاشنه پایش می ترکد و در زمستان که دست به آب سرد می زند واقعاً ناراحت خواهد شد. چون بدن کلسیم موردنیاز خود را در طفولیت از طریق شیر مادر نتوانسته تهیه کند، در سنین بزرگی مخصوصاً در کهولت و پیری به امراض گوناگون مبتلا می شود. لذا به مادران توصیه می شود که اگر واقعاً فرزند خود را دوست دارند از خشک کردن شیر خود بپرهیزند و به نام راحتی، طفل را از خود جدا ننمایند و به منظور شیر ندادن و فرار از شیر دادن، متوسل به غذاهای مصنوعی مانند: شیر خشک و امثال آن ها نشوند و طفل خود را مبتلا به اقسام امراض بعدی ننمایند.

آیا شیر کافی است یا نه؟

تنها وسیله ای که پرورش و رشد طفل را ثابت می نماید مسئله ترازو یعنی وزن کردن است. هرچند از احوال عمومی طفل، از قبیل: استخوان بندی سر، باز شدن رنگ، گوشت آوردن صورت و درآوردن دندان یا از وضع تغییرات در مدفوع او از قبیل: رنگ و بوی آن، مقیاس به دست می آید، معذالک وزن کردن بدن طفل برترین نتیجه را می دهد. وزن بدن طفل باید روزانه به حد میانه 10 گرم اضافه شود و این علت پرورش کافی اوست و تغذیه روزانه را مثل روزهای سابق باید ادامه داد و اگر در وزن کردن معلوم شد به طور طبیعی پیش نرفته و یا سنگینی او بیش از حد معمولی رو به افزایش است. باید تغذیه او را به مناسبت سبُک یا سنگین شدنش، اضافه یا کم کرد تا به حد معمول برسد. در ماه اول، یک مرتبه و در ماه دوم، دو مرتبه و در ماه سوم، هر هفته یک مرتبه باید طفل را وزن کرد. هرگاه وزن طفل منظم پیش برود دیگر لازم نیست موقع شیر دادن شب ها اگر خواب است بیدارش کرد اما اگر ضعیف بود و رشد و نمو او مرتب نبود، در این موقع ضروری است که شب ها او را از خواب بیدار نموده و شیر به وی بدهند.

خوراک اطفال

نظر به این که معده اطفال به طور میانه، غذای محتوای خود را به مدت دو ساعت و نیم هضم نموده و نیم ساعت هم بایستی استراحت معده را بعد از خالی شدن در نظر گرفت، بنابراین مابین فاصله شیر دادن به طفل، حداقل دو و حدبیشتر سه ساعت بوده و در این مدت نباید پستان به دهان او داد و مدت خوردن شیر هم از 10 دقیقه تجاوز نکند. در غیر این صورت هم طفل خسته خواهد شد و هم پستان شیر خود را از دست داده و هم این که زیاد مکیدن آن برای مادر ایجاد ناراحتی می نماید. گه گاهی در فاصله شیر دادن اگر طفل زیاد گریه و بی آرامی نماید، باید قندداغی به او داد، قند داغ هم برطرف گرسنگی موقت از وی نموده و او را ساکت می نماید و هم خواب طفل را تأمین می سازد.

اگر میزانی مغز ناخونک (اکلیل الملک) را جوشانده، سپس ترنجبین و گز علفی را در آب جوشیده آن حل نموده و دو، سه قاشق از آب صاف نموده آن را به طفل بخورانند، هم نفخ معده و سنگینی شیر را برطرف می نماید و هم دستگاه گوارش طفل را تقویت می سازد و هم طفل آرام و راحت می خوابد. غالباً پستان ها طرف صبح بیشتر شیر جمع می نمایند، به علاوه شیر صبح از حیث ترکیب ارزش غذایی آن از شیر عصر بیشتر است، بانوانی که اولین طفل را زاییده اند، شیر آن ها نسبتاً دیر جمع می شود و در روزهای اول کم می باشد ولی به مرور هر قدر که طفل را زیادتر شیر می دهند شیر افزون تر می شود.

بنابراین نباید کم شیری روزهای اول را حملِ بر آن نمایند که شیر آن ها برای تغذیه طفل کافی نیست، بلکه هرچه بیشتر طفل پستان را بمکد یا به یاری دست یا شیردوش شیر از پستان دوشیده شود، روز به روز رو به ازدیاد می گذارد و تا روزهای چهلم کاملاً شیر اضافه و به حد کافی می رسد.

برای زیاد شدن شیر باید شیرزاد را بسایند و داخل آش های مختلف مخصوصاً آش رشته نموده و میل نمایند، شیردان گوسفند و سرکه شیره هم شیر را زیاد می نماید.

تغییر رنگ مو و چشم نوزاد

تبدیل موی سرخ نوزاد تازه متولد شده به مشکی:

اگر خواستید موی سر نوزادتان که قرمز رنگ است به مشکی تبدیل شود، فندق خام ساییده شده را با روغن زیتون مخلوط کنید و هر شب بر محل طلاقی استخوان جلو و پشت سر طفل بمالید، بهتر آن است که هر شب روغن فندق بر سرش مالیده شود.

تبدیل چشم زاغ نوزاد به مشکی:

اگر می خواهید چشم زاغ نوزادتان به مشکی تبدیل شود، باید فندق خام را نرم بسایید و با روغن زیتون مخلوط کنید و هر شب به محل طلاقی استخوان جلو و پشت سر طفل بمالید، یا بهتر آن است که شب روغن فندق بر سرش مالیده شود.

مشکی کردن چشم نوزاد، هر رنگی که باشد:

چشم نوزاد شما هر رنگی که داشته باشد، اگر میل دارید به رنگ مشکی تبدیل شود، باید فندق خام را نرم بسایید و با روغن زیتون مخلوط کنید و هر شب بر فرق سر نوزاد بمالید، بهتر آن است که هر شب روغن فندق مالیده شود.

گریه های مشکوک اطفال

ناراحتی های مشکوک اطفال که بی طاقتی، بی آرامی، گریه و فریاد زدن ها را شامل می شود والدین در طفل مشاهده می نمایند ولی مأخذ و علت آن را نمی داند، چند قسم است: 1-در اثر گوش درد 2-در اثر دل درد 3-در اثر وجود حشره یا جانوری در سر یا سطح بدن 4-سوزش پا در اثر عرق یا ادرار یا مدفوع 5-در اثر اسهال و دل پیچک 6-بر اثر یبوست و خشکی مزاج و کار نکردن دستگاه گوارش 7-بد پیچیدن طفل یا تحت فشار قرار گرفتن در لباس 8-در اثر سرمای زیاد یا گرمای زیاد 9-در اثر گرسنگی یا تشنگی 10-از سر و صدا اطرافیان و غیره 11-از ترس 12-از روشنایی زیاد یا تاریکی زیاد 13-جدایی از مادر 14-احساس غریبی از دیگران 15-در اثر بیماری که در این صورت باید با پزشک اطفال تماس گرفت.

گوش درد:

اگر ناراحتی از گوش باشد، قبلاً با انگشت خود داخل گوش طفل را قدری مالش دهید، اگر ساکت شد مسلماً از گوش درد است، علت های گوش درد او به توضیح ذیل است:

در حمام، زیر دوش آب داخل گوش رفته، یا در اثر سرماخوردگی و یا در اثر مجاورت باد و سوز، سرما خورده و یا در اثر ضربه خوردن، گوش او ناراحتی دیده است.

لذا باید اول قدری دود سیگار را با دهان خود به داخل گوش بدهند که جدار داخلی گوش گرم شده و از شدت درد کاسته شود، بعداً چند قطره روغن بادام تلخ یا گلیسیرین را در قاشق ریخته، دم آتش نگه دارند تا مختصری گرم شود و در داخل گوش بچکانند، فوری ساکت خواهد شد و بعد قدری صبر زرد یا صبر سیاه را در پشت نعلبکی بسایند و در اطراف و جوانب خارجی گوش بمالند و سپس قدری پشم یا پنبه را با حرارت آتش گرم نموده و درب گوش بگذارند و سر و گوش طفل را ببندند و طفل را به سمت آن گوش که درد می نماید بخوابانند و اگر آب داخل گوش رفته بود و عفونت در داخل بود؛ میزانی کنجیده سرخ و سفید (انزروت) را نرم بسایند، سپس پنبه را با روغن بادام تلخ آغشته نموده، سپس با ساییده شده کنجیده آغشته نمایند و داخل گوش بگذارند، چرک گوش را می مکد و طفل از درد گوش راحت می شود. ضمناًً اگر چند قطره زهره گاو هم در گوش بچکانند، درد گوش آرام خواهد شد.

دل درد:

اگر دل طفل درد می نماید، ابتدا از روی لباس دل طفل را ماساژ دهند. اگر به شدت و ناراحتی او افزوده شد، مسلماً از دل درد می باشد.

لذا اول قدری نبات داغ یا قندداغ با کمی عرق نعناع به او بخورانند. ولی مادر باید فکر کند و به یاد آورد که از 24 ساعت قبل تا موقع دل درد طفل، چه نوع غذاهایی به طفل داده شده و یا خود او چه غذاهایی میل نموده که اثر غذا در شیر و آن شیر در معده کودک، ایجاد ناراحتی نموده است، اگر غذاهای مرطوب و سرد میل نموده اید به طریق زیر معالجه دل درد طفل کنید: گز خونساری و گز علفی از هرکدام 10 را در آب جوشانده و حل نموده و قاشق قاشق به طفل بخورانید.

* قدری نبات را نرم ساییده و در گلاب حل نموده و چند قاشق به طفل بدهند و با یک انگشت روغن کرچک یا روغن بزرک دور ناف و اطراف دل و کمر کودک را چرب نموده و با پارچه نرمی که در مقابل حرارت گرم نموده باشند دل و کمر او را ببندند و اگر از حرارت و گرمی بود، مختصری شکر سرخ در آب جوشیده ولرم حل نموده و به طفل بدهند.

* مغز ناخونک (اکلیل الملک) را بسیار نرم بسایند، به قدر کافی در آب گرم حل نموده و به طفل بخورانند، اگر ناراحتی طفل از وجود جانوری در داخل بدن او باشد، به قسمی که سوز و باد به بدن طفل نخورد که ایجاد سرماخوردگی کند لباس های او را خارج نموده و تعویض نمایند و در سر و گردن و بدن طفل دست بمالند که مورچه، ساس، کنه، شپش و غیره در بدن کودک نباشد.

در صورت مشاهده گزیدگی باید پیه بز را حرارت داده تا به صورت روغن درآید و بر موضع قرمز شده بمالند و بعد پودر بپاشند.

* وازلین را با اسید بوریک 10% مخلوط نموده، وازلین بوریکه را به پاهای طفل مالیده و بعد پودر تالک را بپاشند.

* گِل برز را نرم بسایند و به پاهای طفل بپاشند.

* پوکه های مغز درخت بید (فوت فوته) را نرم بسایند و بپاشند.

* گِل سرشور را نرم بسایند و بپاشند.

* گُل سرنگون را بر آتش بگذارند که بسوزد و بعد بسایند و بپاشند.

* تخم گشهم و گِل برز را به میزان مساوی بسایند و بپاشند.

* برگ گشهم تازه را با برگ کاهو بکوبند و آب آن را به پای طفل بمالند که هم خنک شده و هم از سوزش آن جلوگیری خواهد شد. پاهای طفل را در 24 ساعت لااقل سه چهار ساعت باز بگذارند که دست و پایی زده باشد. اگر ضروری است که طفل را به حمام ببرید، از دوش آب گرم زیاد و حمام های زیاد گرم خودداری ضروری است که طفل طاقت هوای گرم را ندارد.

بیشتر بخوانید:کنار آمدن با دل درد نوزاد

در سر حمام و رختکن مواظب و مراقب باشید که فوراً طفل را خشک نموده و لباس بر سر و اندامش بپوشانید، زیرا در آن زمان طفل مستعد و آماده سینه پهلو می باشد. بدن نازک و گرم او طاقت هیچ گرم و سردی را ندارد.

ضمناً مادران باید مواظبت و ممارست را از دست ندهند، مخصوصاً رعایت حفظ الصحه طفل را. طفل اگر از سن هفت سال گذشت و با تمامی میکروب های گوناگون دست و پنجه نرم کرد و خود را از تمام امراض نجات داد و در مقابل حملات انواع و اقسام میکروب ها پایداری کرد و استخوان بندی او محکم شد، می توان اطمینان حاصل کرد که سنین عمر او حتی از مرز 60، 70 سال هم خواهد گذشت. زیرا بدن طفل تا سنین هفت سالگی با تمام امراض و میکروب ها به عناوین مختلف در جدال و مبارزه بوده است و اگر در این هفت سال فائق آمد از همه گونه خطرات نجات یافته است، لذا بر مادران لازم و واجب است که در این هفت سال کاملاً مراقبت و مواظبت از طفل خود نموده که این ودیعه الهی و این بشر به وجود آمده، کاملاً از خطرات محفوظ و مصون بماند. به طور کلی نوزادان با روبرو شدن به یک ناراحتی داخلی یا خارجی گریه می نمایند لذا باید فوراً و با سرعت در مقام جستجو و برطرف کردن ناراحتی برآمد.

در میان بچه ها کمتر از هفت هفته، گرسنگی بیشتر از سایر عوامل موجب گریه می شود. پیش از آن که کودک سه ماهه شود، دریافته است که گریه وسیله خوب و مطمئنی برای جلب توجه دیگران است و هم پی برده است چنان چه گریه نکند، کسی چندان توجهی به او نخواهد نمود، بدین ترتیب هر وقت وی خواستار توجه اطرافیان باشد با گریه و صدای بلند نظر خود را تأمین می نماید، در چهار ماهگی هنگامی که بزرگسالان بازی با کودک را خاتمه دهند او گریه را سر می دهد، در پنج ماهگی اگر بزرگسالی وارد شود و به او توجهی نکند وی با گریه خود ابراز رنجش می نماید، در ماه نهم چنانچه افراد به کودک دیگری توجه نمایند این عمل موجب گریه او می شود. کودک خردسال هنگامی که گرسنه یا خسته یا وحشت زده و یا بیمار است، یا مسئله ای دارد گریه می نماید، ولی در کودکستان گریه بچه ها بیشتر جنبه اجتماعی دارد. وقتی که کودک بیمناک باشد که کودک بزرگ تری قصد ربودن اسباب بازی او را دارد، یا او را آزار می دهد گریه می نماید. گریه در مواقع ناراحتی کاملاً طبیعی است ولی باید توجه داشت که گریه ای بیش از میزان و به خصوص در مواقع غیرضروری در روحیه کودک و محیط خانواده دارای اثرات نامطلوبی است.

در هیجانات عصبی و گریه زیاد، اگر طفل پسر باشد، دچار تناس (قر) می شود و هم در رشد و تکامل کودک اثر سوء می گذارد و اثر سوء آن در ناسازگاری کودک با محیط مشاهده می شود. به تجربه رسیده است که کودکِ آرام به طور قطع بیشتر از کودکی که دائماً گریه می نماید مورد لطف و محبت پدر و مادر و دیگران قرار می گیرد.

صدای غیر معین اطفال

در ماه های اول زندگی، علاوه بر گریه، صداهای نامعین دیگری هم از طفل شنیده می شود. نوزاد این صداها را نیاموخته است بلکه به خودی خود آن ها را ظاهر می سازد. این صداها جنبه عمومیت دارد و در میان نوزادانِ تمام اقوام و ملل و نژادها وجود خواهد داشت و حتی بچه ها کر و لال هم چنین صداهای غیرمعینی را ادا می نمایند.

کودک برای ایجاد این صداها نیازی به سنجش و عمد ندارد، برخی از این صداها در پی لذت و خوشی و برخی دیگر به همراه ناراحتی و نگرانی شنیده می شوند، چون این صداها برای کودک اهمیت و معنی خاصی ندارند، لذا می توان گفت که آن در نظر کودک یک نوع سرگرمی و بازی محسوب می شود، معمولاً کودک اغلب هنگامی که تنهاست و افراد دیگری در کنار او حضور ندارند که او را مشغول سازند به ایجاد نوعی از این صداها می پردازد. شنیدن این صدای کودک برای خودِ وی لذت بخش است و به همین جهت است که اغلب با شنیدن صدای خود تبسم می نماید و گاهی هم می خندد، کرها هم در ابتدا مانند بچه ها سالم شروع به ایجاد این گونه صداها می نمایند، ولی چون صدای خود را نمی شنوند تا از آن محظوظ شوند، پس از چندی دست از ایجاد صدا برمی دارند، ناگفته نماند که این شیوه کمتر از آن دو روش دیگر به منظور تفهیم و تفهم به کار می رود.

اشاره های اطفال

در شروع، کودک به موازات اشاره صداهایی هم ایجاد می نماید و می خواهد با یاری این دو منظور خود را بر دیگران آشکار سازد. ولی رفته رفته پی می برد که تنها با اشاره هم می تواند منظور خود را آشکار سازد. اما اگر اشاره وی فهمیده نشود وی از گریه برای فهماندن غرض خود یاری می طلبد. به این ترتیب می بینیم که اشاره مانند گریه بیشتر جنبه تفهیم و تفهم دارد، هر یک از اشارات و حرکات طفل دارای معنی خاصی است. مثلاً دور کردن دهان از قاشق و یا بیرون ریختن غذا از دهان به علامت سیر بودن است و یا آن غذا باب میل او نیست. وقتی کودک لبخند می زند و دست های خود را بالا می گیرد می خواهد او را از زمین بردارند.

اغلب اشارات بچه ها را با مختصری بذل توجه و صرف وقت می توان فهمید. کودک اشارات را جایگزین سخن گفتن می داند که از طریق آن منظور خود را بفهماند ولی هنگامی که کودک کم کم زبان بگشاید، از نیازاتش به حرکات و اشارات کاسته می شود.

هیضه اطفال

اگر اطفال هیضه می شوند، مادران با یک تدبیر آسان و مقرون به صرفه می توانند در دفع آن تلاش نموده و مرض را برطرف نمایند. در مرحله اول هسته هلو را بسوزانند و مغز آن را از پوست خارج نموده، بسایند و آن را بر دل و ناف و کمر طفل کاملاً بمالند هم چنین می توانند از روغن هسته هلو استفاده نمایند، بعد پارچه گرمی گرد او ببندند.

* هسته آلبالو را نرم بسایند و با گز خوانساری یا نبات مصری قائوت نموده، روزی سه قاشق مرباخوری به کودک بخورانند، اگر سن کودک کم بود و قادر به خوردن قائوت نبود، در آب جوش حل نموده، به مرور به وی بخورانند.

* چهار مثقال زنیان را در چهار استکان آب بجوشانند، که دو استکان آب از آن حاصل شود و در روز چهار مرتبه و هر مرتبه نصف استکان به وی بخورانند ولی باید شیرینی آن نبات باشد.

* تخم خیار و تخم مرو از هرکدام 4 مثقال را بسایند و بو بدهند و با 16 مثقال نبات قائوت نموده و به مرور به مدت 3 روز آن میزان را به کودک بخورانند.

* مغز ناخونک (اکلیل الملک) 5 گرم و نبات 10 گرم را نرم بسایند و بعد در آب جوش حل نموده و به کودک بخورانند.

* تخم مرو و مغز ارزن را بو بدهند و بسایند و با غذای روزانه مخلوط نموده و به طفل بخورانند.

* مغز بادام شیرینِ شیره کشیده شده را به طفل بخورانند. به جای آن می توان از روغن بادام شیرین هم استفاده کرد.

* تخم هماض، تخم مرو، بارهنگ و تخم خشخاش را به نسبت مساوی بو داده، بعد هم وزن همه آن ها نبات را نرم بسایند و با موارد نام برده مخلوط و به مرور و کم کم در آب جوش مخلوط نمایند و به طفل بخورانند.

ناراحتی طفل برای کم شیری

طفل شیرخوار نوعاً ناراحتی هایی که دارد و گریه زیاد می نماید، بیشتر اوقات در اثر گرسنگی و کم شیری مادر است. ای مادرانی که طفل خود را دوست دارید، اگر آن چه تلاش کردید که شیر زیاد شود و دستوراتی به کار بستید ولی نتیجه حاصل نشد، باز هم سعی کنید و طفل معصوم خود را به دست دایه ندهید و با شیر خانم دیگری طفل خود را رشد ندهید، بلکه به دستورات زیر عمل کنید.

همه روزه نصف استکان شیر گاو را بجوشانید، چربی آن را بگیرید و با 5%، نبات به طفل بدهید. روزی نصف استکان آب هویج صاف نموده را با قاشق مرباخوری در ساعات مختلف، چندین بار به طفل بخورانید. همه روزه صبح ها نیمی از یک قاشق چای خوری را داخل زرده تخم مرغ خام نموده و به قدری که فقط از زرده تخم به جدار و قاشق مالیده شود، سپس با کمی آب جوش مخلوط کنید و به طفل بخورانید و روزهای بعد این عمل را به همین میزان اضافه کنید تا برسد به روزی که طفل بتواند یک زرده تخم مرغ را کامل میل کند، پس از چندین روز که طفل به حدی رسید که بتواند یک زرده تخم مرغ را بخورد، آن وقت است که مادر راحت و بچه هم سلامت و قوی خواهد شد و کم کم می توانید همه روزه یک زرده تخم مرغ را در یک فنجان شیر سالم مخلوط نموده و با نبات به طفل بخورانید. طفل که از ماه چهار گذشت می توان در طول روز، روزی 10 گرم (2 مثقال) پنیر تازه و بدون نمک را ریزه ریزه به دهان او گذاشت. (البته هر مرتبه که می گذارید، به قدر دو سه نخود بیشتر نباشد) و عصرها میزان کمی آب سیب یا آب هویج به طفل بدهید و اگر پستان شیر ندارد، فاصله به فاصله در دهان بچه بگذارید، اگر حتی یک قطره هم از شیر مادر بخورد خوب است، طفل را قبل از ظهر و بعدازظهر باید اقلاً هر مرتبه 3 ساعت بخوابانید و برای خواب طفل، ابداً اقدام به دادن قندداغ یا خورانیدن شکر به طفل ننمایند، زیرا به دست خود طفل را مبتلا به کرمک نموده و شب که باید طفل 10 ساعت را راحت بخوابد تا صبح در اثر کرمک ناراحت شده و نمی خوابد و مادر هم تا صبح معذب و ناراحت به سر می برد.

هرگاه که طفل از خواب بیدار شد، باید پستان را در دهانش بگذارید که او قدری بمکد. اگر شیر بود از آن استفاده کند و اگر شیر نبود و طفل شیر مادر نخورد، شیر گاو را طبق دستور قبلی به او بدهید و 1 ساعت بعد قدری نان خشک را در آب حل نموده و از محلول آن چند قاشق چای خوری به طفل بخورانید. شب ها چند دانه بادام شیرین پوست کنده را بکوبید و با آب نیم گرم مخلوط کنید، مختصری شیرینی (نبات) به آن اضافه نموده و در ظرف پاکی با ململ یا صافی صاف کنید و به طفل بخورانید و نزدیک به خواب او، یک ته استکان آب سیب یا آب هویج هم به طفل بخورانید تا بدین منوال به مرور طفل رشد کند و روده های او از حالت مویی بیرون آید، قدری ضخیم تر شود و دستگاه گوارش وی قوی شده و تقویت شود، بعداً به مرور زمان قدری هویج، تره، جعفری و یا کلم را با هم مخلوط نموده، خوب بپزید. بعد با پارچه یا صافی آن ها را صاف نموده و عوض غذا به قدر کافی به او بخورانید. از دادن نان بیسکویت و نان سوخاری و مواد نشاسته ای خودداری شود، زیرا در جدار روده ها حالت چسبندگی پیدا می نمایند و چون معده طفل قوی نیست تا آن را بگذراند. لذا ممکن است جان طفل به خطر افتد. ولی به جای مواد نشاسته ای می توانید از آب سبزی البته بدون نمک بهره ببرید و روزی یک استکان آب سبزی به طفل بخورانید.

در این صورت بدون شیر می توانید اطفال خود را با خوراکی های گوناگون فوق تغذیه کنید. و البته صد در صد بهتر است که شیرهای خشک را که احتمالاً چند سال در کارخانه ها و چند ماه در بین راه و دریاها و چندین سال در گمرک ها و بعداً در انبارهای داروفروشان مانده و احتمال فاسد بودن آن زیاد است و با وسیله دستگاه های مختلف پروپکاند نموده اند را به قیمت های گزاف خریداری ننموده و بخورد طفل بی گناه ندهید و کلیه و کبد و دستگاه گوارش او را تنبل و کند نکنید و از دستورات فوق الذکر استفاده فرمایید.

بیشتر بخوانید:شیر مادر از منظر اسلام

شاش بند کودک

اگر طفلی به سختی ادرار کند و یا هنگام ادرار ناراحت شود، باید وسمه (رنگ نساییده گیاهی) را خمیر نموده و پشت بیضه طفل ببندید و این عمل را سه، چهار روز تکرار کنید.

* 20 گرم تخم شنبلیله را در یک لیوان آب جوش دم کنید و ساعت به ساعت یک قاشق غذاخوری از آب آن را به طفل بخورانید.

* هر صبح، ظهر و شب میزانی گیلاس را له کنید و با فشار آبش را خارج ساخته و یک قاشق از آن آب را به طفل بخورانید.

* میزانی کاکل ذرت را دم کنید و روزی چند قاشق از آب آن را به مرور به طفل بخورانید.

برفک دهان بچه ها

اغلب در دهان بچه ها دانه های ریز سفیدی می زند که به برفک مشهور است و در برخی بچه ها به قدری زیاد می شود که زبان، دهان و لب را فرا می گیرد.

طرز تداوی و علاج برفک دهان بچه ها به این قسم است: قدری گشهم تازه را بکوبند و آب آن را در دهان طفل بمالند.

* پولک های مغز فلوس را بکوبند و در آب بجوشانید، سپس صاف نموده و با آب گشهم تازه مخلوط نمایند و آن را در دهان طفل بمالند.

* جوهر طباشیر را بر دهان کودک بپاشند، بسیار نافع است.

* برفک را روزی سه مرتبه مخصوصاً در موقع خواب کودک در دهان طفل بپاشند.

* می توانند محلول پنیسیلین و محلول بلودومتیل را به دهان طفل بمالند، سپس او را وادار نمایند بیرون بریزد، اگر بخورد ضعف به طفل غلبه خواهد نمود.

* محلول جوش شیرین را در دهان طفل بمالند، در برطرف کردن برفک نافع است.

آب ریزش چشم اطفال

گاهی غفلتاً چشم اطفال شروع به آب ریزش می نماید و مرتباً از چشم آب می ریزد و گاهی هم کناره چشم یا روی پلک ها دچار قی می شود. علت آن سرماخوردگی ملاج و جلوی سر طفل است. در این صورت باید سر و پیشانی طفل را با پارچه ای پشمی یا کرکی بپوشانید، کلاهی گرم بر سر او بگذارید و او را از سوز و باد محفوظ بدارید، هم چنین می توانید ملاج را با روغن ویکس چرب کنید یا میزانی گندم خام را گرم نموده و در دستمال یا کیسه کوچکی بریزید و روی سر و ملاج طفل قرار دهید.

باد دماغ شدگی نوزاد

اگر طفلی باد دماغ شده است و به سختی نفس می کشد، عناب را بر سر سوزن یا میله ای فرو کنید و آن را روی آتش بسوزانید تا دودی از آن متصاعد شود و آن دود را به بینی طفل بدهید.

* قدری خاکشیر را روی آتش بریزید و دود آن را به بینی طفل بدهید.

* طفل را به پشت بخوابانید (طاق واز) و 2 قطره روغن بادام یا روغن بنفشه بادام را داخل بینی او بچکانید.

ورم بیضه اطفال

اگر در اثر گریه زیاد و یا زور زدن ها و فریاد زدن های مکرر و شدید بیضه طفل متورم شد (باد کرد)، میزان کمی استات دوپلمب (جوهر سرب) را در آب نیم گرم بریزید و بیضه طفل را در آن بگذارید و آرام آرام مالش دهید. ولی اگر طرفین بیضه متورم شد، مختصری تنظور و جدوار را پشت یک نعلبکی بسایید و روی موضع ورم نموده و جای درد بمالید، سپس چند عدد سوزن را به هم ببندید و با نوک آن ها به محل ورم و درد بزنید، به طوری که سر سوزن ها موضع را سوراخ ننمایند.

یا تخم لاک پشت را داخل شیر حل کنید و بر موضع بمالید. ضمناًً می توانید روزی یک عدس از تخم لاک پشت را هم به طفل بخورانید.

زبان باز کردن کودک

چگونه باید به بچه ها در فراگرفتن لغات و کلمات یاری کرد:

غرض از (سخن) صداها یا کلماتی است که به کار می رود تا منظور یا مفهومی را بیان دارد. تمام صداهایی که از گلوی آدمی بیرون می آید را نمی توان سخن و کلام نامید. فریاد و صداهای شبیه آن، وقتی مبدل به سخن و کلام می شود که با معنی و مفهوم خاصی همراه باشد. لذا تمام صداهایی که کودک پیش از آن که مفهوم و معنی را با آن صداها مربوط نکند، از خود ظاهر می سازد، آن صداها را متعلق به دوران پیش از تکلم می دانیم. بچه ها در شروع به تکلم هم مانند بسیاری از چیزهای دیگر با هم تفاوت دارند و اصولاً تشخیص این که آیا کودک واقعاً صحبت می نماید و یا آن که صرفاً صدایی را تقلید می نماید بسیار سخت است، زیرا ممکن است کودکی نداند که معنی لغتی چیست ولی ناآگاهانه صدایی را که شنیده است، تکرار کند. لذا به این نکته باید توجه کرد: کودک باید لغات را طوری تلفظ کند که برای عموم قابل فهم باشد، نه آن که فقط والدین کسانی که با بچه ها دمخور هستند منظور او را درک نمایند. کودک باید معنی لغات را که به کار می برد بداند و آن ها را با اصل انشاء مربوط کند، مثلاً وقتی می گوید (بابا) شخص تعیین را در نظر آورد و منظورش از (توپ) واقعاً توپ باشد؛ نه اسباب بازی دیگر.

منبع مقاله :

حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.

منبع: راسخون