قلم برای به تصویر کشیدن تمام ابعاد وجودی امام علی(ع) ناتوان است - صنایع 90

پدربزرگ رازی را در گوش آسنا گفته و از او خواسته است نامه ای را حتما به دست آن مرد برساند. آسنا وحشت زده و هراسان به میزان تمام دلتنگی ها و تنهایی هایش مسیر مدینه را طی می نماید. باید این کتاب را خواند تا با آسنا در این مسیر و در راه پیداکردن پاسخ راز پدربزرگ همراه شد.

به بهانه بودن در روزهای غدیری و نزدیک شدن به عید غدیر خم، در گفت وگو با سمانه خاکبازان به آنالیز این داستان غدیری پرداخته ایم که در ادامه می خوانید:

- برای نوشتن آسنا و راز کنیسه چقدر از منابع تاریخی استفاده کردید و پژوهش داشتید؟

برای نوشتن کتاب آسنا و راز کنیسه حدود 100 اثر آنالیز شد. یک سری از این کتاب ها، آثار تاریخی بودند و یک سری هم نوشته های مذهبی، تعدادی هم درباره جامعه و محیط بومی منطقه بود؛ برخی از کتاب ها هم درباره موقعیت جغرافیایی منطقه، لباس و آداب و رسوم مردم همان منطقه بود. بعلاوه، بخشی از پژوهش معطوف به دین یهود بود و آداب و رسوم در این دین و اعتقادهای خاصی که داشتند.

بخشی دیگر مربوط به جنگ ها و نبردهای پیغامبر(ص) بود و بعلاوه ماجراهایی که در زمان بعثت ایشان در مدینه رقم می خورد. یکی از این ماجراها، مشکلاتی بود که یهودیان ایجاد می کردند که خیلی از آنها منجر به جنگ می شد.

به صورت کلی، برای نوشتن کارهایی که دایر است به یک زمان تعیین تاریخی یا مکان خاص، باید پژوهش های بسیاری صورت بگیرد؛ چرا که خود نویسنده باید شرایط زمانی و مکانی محیط را بشناسد و آگاهی کامل داشته باشد تا بتواند درباره آن موقع بنویسد. اگر درباره شخصیت خیلی خاصی مانند ائمه و معصومین(ع) بخواهیم پرداخت موضوعی داشته باشیم، باید این پژوهش به نحو دقیق تری صورت بگیرد.

- چقدر این داستان برگرفته شده از واقعیت و چقدر برگرفته شده از تخیل است؟

داستان برآمده از فکر نویسنده است. وقتی ما می خواهیم نوشته ای تاریخی داشته باشیم، باید آنچنان در کنار تاریخ حرکت کنیم و تمام آن داستان فکری خودمان را در کنار تاریخ داشته باشیم که جدایی از آن ممکن نباشد. تمام منابعی که در کار آسنا آنالیز شد، ارجاع دارند؛ حتی تمام گفت وگوهایی که انجام شده است تماما از کتاب های معتبر شیعی و اهل سنت استخراج شده است.

در این کار سعی شده بود وقتی که از فضایل امام علی(ع) صحبت می گردد، تمام آنها مستند باشند و جبهه گیری خاصی درباره این موضوع وجود نداشته باشد؛ زیرا یک شیعه داستان را روایت می نماید. بنابراین از کتاب های اهل سنت هم استفاده کردم. خیلی از فضایلی که در کتاب بیان شده است، فضایلی هستند که اهل سنت به آن واقف اند و به آن اشاره نموده اند.

- به نظر شما برای نوشتن درباره شخصیت های واقعی مانند امام علی(ع) چقدر باید از منابع تاریخی استفاده کنیم و استفاده از تخیل چقدر جایز است؟

بیانی هست که می گوید: ما باید ائمه(ع) را طواف کنیم. تخیل ما هم در این است که طوافی را در کنار ائمه(ع) داشته باشیم؛ ماجراها را در داستان های تاریخی، به گونه ای روایت کنیم که چیزی را از خودمان در نیاوریم، به امام(ع) حتی کلمه ای را نسبت ندهیم و در یک گذار تاریخی و یک گذار تخیلی باشیم. از این جهت تخیل و واقعیت هر دو در کنار هم هستند.

- چرا شخصیت اصلی داستان یک دختر نوجوان است؟

آسنا نوجوان است؛ چون مخاطب من، نوجوان است. قصدم این بود که برای نوجوان بنویسم و دوست داشتم که شخصیت امام علی(ع) و مناقب شان برای نوجوانان شناخته شده باشد. برای من سن نوجوانی، سن خاصی است؛ چرا که سن رشد و پویایی و کشف است. بنابراین دوست داشتم نوجوانان سرزمینم بتوانند بی طرفانه، راجع به امام علی(ع) شناختی داشته باشند؛ شناختی که در بستر یک داستان و اتفاقات خاص آن می خواهد شکل بگیرد.

- چرا آسنا یک دختر یهودی است و یک دختر مسلمان را انتخاب نکردید و به سراغ دین دیگری رفتید؟

آسنا یک دختر یهودی است؛ چون در نظرم این بود که از زاویه دیدی که کاملا بی طرفانه است درباره امام علی(ع) صحبت کنم. کتاب های متعددی که درباره غدیر و بعلاوه مناقبی که درباره امام علی(ع) بود، مطالعه نموده بودم؛ خط داستانی درباره یهودیان و کارهایی که آنها نموده بودند، در آثار داستانی ندیدم. من می خواستم برهه ای از زمان را بیاورم که خاص باشد؛ بعلاوه تمام اتفاق هایی را که خود یهودیان برای امام علی(ع) رقم زده بودند از زبان یک دختر یهودی بگویم.

در این کتاب معیار، شناخت امام علی(ع) بود؛ اما اگر تنها از زبان یک مسلمان بیان می شد، تأثیرگذاری کمتری نسبت به بیان یک دختر یهودی داشت. خود این موضوع که دختر یهودی حامل یک پیغام برای مردی به نام علی بن ابی طالب(ع) در مدینه است، برای ما یک تلنگر است. این موضوع اولین سؤال را در فکر نوجوان ایجاد می نماید که قرار است چه اتفاقی بیفتد؟!.

البته این نکته، یک کنش داستانی را هم ایجاد می کرد و مخاطب نوجوان کتاب را می نشاند پای داستانی که از امام علی(ع) روایت می شد؛ علاوه بر این، داستان بر بستر اتفاقاتی که دشمنان آن حضرت نقل سخن می کردند، نگارش شده بود.

- شما با نوشتن این داستان می خواستید چه وجه از امام علی(ع) را به این دختر نوجوان نشان دهید؟

می خواستم نوجوان با خواندن این کتاب با صفات و فضایل خاص امام علی(ع) درگیر و روبرو گردد؛ بعلاوه مخاطب دید بی طرفانه ای براساس نوشته ها و مستندات تاریخی داشته باشد. علاوه بر آن، این داستان آشنایی با نمایی جزئی از وجود امام علی(ع) بود. مطمئنا قلم برای به تصویرکشیدن تمام ابعاد وجودی امام علی(ع) ناتوان است و من نمی خواستم در کتاب تمام صفات امام علی(ع) را بیان کنم؛ بلکه در نظر داشتم تنها شمّه ای از رفتار، شجاعت، علم و بینش ایشان و دوست داشتن و محبت عمیقی را که بین ایشان و پیغامبر بود، به تصویر بکشم.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران