طرح احیای دریاچه روی زمین ماند - صنایع 90

به گزارش خبرنگاران، در این میان، انتقاداتی هم از اختصاص نیافتن بودجه برای اجرای ادامه طرح های ستاد احیا مطرح می گردد که خود چالشی برای روند موفقیت آمیز پیش روی دریاچه است. بعد از سه دهه بحران خشک شدن دریاچه ارومیه و هشدارهای زیست محیطی، با تشکیل ستاد احیای دریاچه در سال 92(در 3 استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان) و تعریف طرح هایی در بازه زمانی ده ساله مقرر شد این زیست بوم از حالت بحرانی نجات پیدا کند. این مدت طرح های ستاد احیا از جمله طرح آبیاری تحت فشار، انتقال آب بین حوزه ای، لایروبی رودخانه و سرشاخه های اصلی دریاچه، طرح های انتقال آب از تصفیه خانه های تبریز و ارومیه و بعضی سدهای همجوار در دستور کار نهاده شد که بعضی از آنها اجرا شد و بعضی دیگر در دست اجراست.

اما به گفته رئیس ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی دولت ریالی برای تداوم طرح های ستاد احیا طی دو سال اخیر تخصیص نداده است. هرچند به دلیل اقدامات اجرا شده و البته به لطف بارش های خوب امسال، وضعیت دریاچه ارومیه بهبود نسبی یافته است، هنوز این زیست بوم از حالت بحرانی خشک شدن خارج نشده و هنوز عواقب زیان بار این بحران مردم منطقه را تهدید می نماید.

• فصل کاری ستاد احیا رو به سرانجام است
• رئیس استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی: بی نظمی در روند پرداخت و تخصیص اعتبارات موجب عقب افتادن زمان بندی طرح های احیا می گردد

درباره آخرین وضعیت طرح های ستاد احیای دریاچه ارومیه، رئیس استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی شرحاتی داده است که در ادامه می خوانید. فرهاد سرخوش با تاکید بر این که امسال ریالی برای تداوم طرح های این ستاد اصلا مصوب نشده است که تخصیص یابد اظهار کرد: قرار بود تا شهریورماه امسال اعتباری بالغ بر 200 میلیارد تومان به طرح ها اختصاص یابد، اما این اعتبار تنها در حد حرف و وعده بود و تاکنون ریالی اختصاص داده نشده است. این مسئول با بیان این که سال گذشته نیز 500 میلیارد تومان به صورت اوراق به طرح ها اختصاص داده شد، بیان کرد: عدم تامین اعتبارات مورد احتیاج موجب رکود و حتی تعلیق طرح ها خواهد شد و این بی نظمی در روند پرداخت و تخصیص اعتبارات موجب عقب افتادن زمان بندی طرح ها و نیز احیای دریاچه ارومیه می گردد.

این مسئول با تاکید بر این که اگر اعتبارات امسال تخصیص نیابد، طرح های ستاد احیا معلق می گردد اضافه نمود: با این شرایط نمی توان از دستگاه های اجرایی توقع تداوم اجرای طرح ها را داشت. البته پیگیری های مکرر در این زمینه اجرا شده است، اما تاکنون اعتباری نگرفته ایم. با توجه به شرایط جوی منطقه، فصل کاری در استان رو به سرانجام است و به دلیل عدم تزریق اعتبارات مورد احتیاج احتمال اجرا نشدن طرح ها در امسال وجود دارد.

• کانی سیو هم بودجه ندارد

سرخوش درباره آخرین وضعیت روند اجرایی طرح انتقال آب از سد کانی سیو به دریاچه ارومیه گفت: این طرح بزرگ ترین پروژه ستاد احیای دریاچه ارومیه است که از محل صندوق توسعه ملی در دست اجراست و تاکنون 1100 میلیارد تومان هزینه شده، ولی این طرح هم امسال اعتباری نداشته و برای تداوم آن باید بودجه ای تعیین گردد.

وی با بیان این که طول این تونل 36 کیلومتر است که 30 کیلومتر از آن اجرا شده است اضافه نمود: در صورت تامین اعتبار این طرح اوایل سال 99 آماده بهره برداری می گردد که نقش مهمی در احیای دریاچه ارومیه خواهد داشت. این مسئول تاکید نمود: با توجه به شرایط جوی در نیمه دوم سال اجرای طرح ها متوقف می گردد و عدم تزریق اعتبارات مورد احتیاج باعث شده از ابتدای امسال تاکنون طرح ها اجرا نشوند و ستاد احیا به طور کلی از برنامه زمان بندی شده عقب مانده است. این مساله با توجه به برنامه ریزی ها اصلا مطلوب نیست و نمی توانیم اقدامات احیا را به موقع به مرحله اجرا و بهره برداری برسانیم. سرخوش با بیان این که گستره این دریاچه با افزایش 840 کیلومتری در مقایسه با زمان مشابه سال گذشته به 3 هزار و 254 کیلومتر مربع رسید اضافه نمود: تراز این دریاچه اکنون 1271 متر و 92 سانتی متر برآورد شده که 106 سانتی متر بیشتر از زمان مشابه سال 97 است.

این مسئول سال گذشته هم از تخصیص نیافتن اعتبارات طرح های ستاد احیای دریاچه ارومیه خبر داده و گفته بود: برای طرح های احیای دریاچه ارومیه در سال 97 هیچ اعتباری از محل ماده 10 و 12 ستاد بحران ابلاغ و اختصاص نیافته، اما از محل صندوق توسعه ملی 400 میلیارد تومان برای پروژه تونل خط انتقال آب به دریاچه ابلاغ شده است.

• طرح 10 ساله احیای دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه به واسطه تنوع زیستی موجود در زمره یکی از 9 ذخیره گاه زیست کره مطرح است و حوضه آبریز آن با داشتن دشت هایی همچون دشت ارومیه، تبریز، آذرشهر، بوکان، بناب، میاندوآب، مهاباد، نقده، سلماس، پیرانشهر و اشنویه یکی از کانون های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در کشور به شمار می رود. این دریاچه از اواسط دهه 1380 شروع به خشک شدن کرد و بنا بر آمار بین المللی تا سال 2015 حدود 80 درصد از مساحت آن خشک شد.

اهمیت زیست محیطی این دریاچه در سال 92 مسئولان کشور را بر آن داشت تا در قالب تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه و به وسیله همکاری و مشارکت صاحب نظران ملی و منطقه ای با برنامه ریزی های جامع جلو خشک شدن آن را بگیرند. بر اساس طرح های ستاد احیا، دریاچه ارومیه قرار است ظرف مدت 10 سال به تراز اکولوژیک خود برسد. لازم به ذکر است پروژه های ستاد احیا در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در 3 استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان (شهرستان سقز) برنامه ریزی شده است. تزریق اعتبارات به نسبت سهم هر حوضه اختصاص داده می گردد که به تفکیک سهم آذربایجان غربی46 درصد، آذربایجان شرقی 43 درصد و کردستان 11 درصد است.

• حال دریاچه فعلا خوب است
• مدیر ستاد احیای دریاچه در آذربایجان شرقی: دریاچه ارومیه طی سال های اخیر از 90 تا 113 سانتی متر عمیق تر شده است

سید مرتضی احمدپور- تبریز - خبرنگار:در کنار تمام مسائلی که درباره تخصیص نیافتن بودجه برای طرح های ستاد احیای دریاچه ارومیه یا بی نظمی در پرداخت این اعتبارات مطرح می گردد، شایعات و مسائل دیگری هم پیرامون نگین فیروزه ای شمال غرب کشور وجود دارد که نگرانی از تکرار روند خشکی دریاچه را همچنان به قوت خود باقی نگه داشته است. در هفته های اخیر و به دنبال افزایش دما اخباری درباره کاهش آب دریاچه و البته عمیق تر شدن دریاچه به گوش رسید. از سوی دیگر، عده ای بیان کردند از شوری آب دریاچه در بعضی مناطق به ویژه در ورودی های آب شیرین به رودخانه کاسته شده است. هر چند مدیر دفتر منطقه ای ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی شرایط اقتصادی طرح های این ستاد در استان را تا سال گذشته مطلوب عنوان می نماید. خلیل ساعی در گفت وگو با خبرنگاران به سوالاتی دراین مورد و دیگر موارد مطرح شده در مورد دریاچه پاسخ داده است که در ادامه می خوانید.

• گفته می گردد ستاد احیا طی دو سال گذشته با مسائل عدم تخصیص بودجه روبه رو بوده است، وضعیت آذربایجان شرقی در این زمینه چگونه است؟

در دو سال اخیر بودجه ای که برای سه استان همجوار دریاچه ارومیه در نظر گرفته شده است کاهش داشته و کم بوده است اما این که گفته می گردد این اعتبار حذف شده است صحت ندارد. برای ستاد حیای دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی در سال 97 حدود 54 میلیارد تومان بودجه مصوب شده بود که 100 درصد آن تخصیص یافته و جذب شده است. اما برای سال 98 تا کنون بودجه ای تخصیص نیافته است. قرار است این بودجه برای شش ماه دوم سال اعلام گردد که شروع سال بودجه ای است.

• یکی از مهم ترین مواردی که در مورد احیای دریاچه ارومیه مطرح می گردد سهم برنامه های مدیریتی در این زمینه است. بعضی مدعی هستند این احیا مدیون افزایش بارندگی ها و سرریز شدن سدهاست. در این زمینه نظرتان چیست؟

برنامه های مدیریتی برای احیای دریاچه ارومیه از شروع کار دولت تدبیر و امید در سال 92 به عنوان یک برنامه استراتژیک ملی دنبال و کارهای زیرساختی برای آن اجرا شده است. با توجه به زیرساختی بودن این برنامه ها طبیعی بود که نتایج این اقدامات سال های بعد تعیین گردد و ما خودمان هم چنین پیش بینی در مورد طرح های احیا چند سال پس از اجرای آنها داشتیم.

اکنون این برنامه ها نتیجه داده اند و بهبود وضعیت دریاچه را شاهد هستیم. هم زمان با این برنامه ها، افزایش بارندگی ها را هم شاهد بودیم که خود عاملی موثر بود. البته در کنار افزایش بارندگی ها نباید موضوع مهم راهنمایی آب های سطحی و منابع آبی باران و برف را به سمت دریاچه فراموش کرد. این برنامه ها شامل لایروبی رودخانه ها و زهکشی دشت ها و برنامه های دیگر بود. سال های گذشته هم بارندگی داشتیم، اما آب رودخانه ها در راستا تلف می شد یا آب های سطحی در دشت هایی مانند دشت تبریز به علت عدم راستایابی رسوب می کرد. وضعیت این زمین ها هم از نظر کشاورزی و اکولوژیک به هم می خورد. در حال حاضر با اجرای برنامه های مدیریتی این مشکل حل شده است. به همین دلیل می توان با اطمینان گفت که احیای دریاچه مدیون برنامه های مدیریتی از سال های گذشته تاکنون و البته بارش های خوب و حفظ این منابع آبی است.

• وضعیت کنونی دریاچه از نظر تراز آبی چگونه است؟

تراز دریاچه ارومیه هفته گذشته به 36/1271 متر رسید در حالی که سال گذشته در همین زمان 30/1270 متر بود. تراز دریاچه نسبت به سال گذشته یک متر و 6 سانتی متر افزایش پیدا نموده است و با توجه به کاهش دما و افزایش بارندگی ها در پاییز و زمستان، افزایش آن هم محتمل است. در مورد وسعت دریاچه هم شرح دهید. این وسعت با کاهش همراه بوده یا افزایش؟ شنیده می گردد دریاچه در تابستان امسال کوچک تر شده است. وسعت دریاچه در حال حاضر 2800 کیلومتر است و در سال های اخیر روند افزایشی داشته است. دریاچه در سال های گذشته تا 1700 کیلومتر هم کاهش وسعت داشت. منابع و اسنادی که با توجه به آنها در این زمینه بحث می گردد، ماهواره های جهانی و منابع خارج از کنترل ماست و تقاضای ما از رسانه ها و منتقدین نیز استناد به این منابع است. همچنین، مرکز مطالعات فضایی ایران و دفتر تهدیدات منابع آبی وزارت نیرو به صورت مستمر وضعیت دریاچه را رصد می نمایند.

• یکی از موارد مطرح شده در اواخر مرداد و اوایل شهریور جاری کاهش آب دریاچه ارومیه بود که منابع رسمی هم آن را تایید کردند. در این زمینه شرح می دهید؟

در یک ماه اخیر، به علت افزایش دما و بالا رفتن سرعت تبخیر آب، هر روز یک سانتی متر کاهش تراز دریاچه را شاهد بودیم که امری طبیعی و موقتی است. در یک هفته گذشته و به دنبال بارش های مناسب این کاهش با وجود دمای بالای هوا متوقف شده است.

• این که گفته می گردد دریاچه عمیق تر شده تا چه حد صحت دارد؟

بر اساس اعلام مرکز فضایی ایران و با توجه به رفتارسنجی بستر دریاچه ارومیه در سال های اخیر، دریاچه عمیق تر شده است. این عمیق شدن از 90 سانتی متر تا 113 سانتی متر و علت آن هم انحلال نمک به واسطه ورود بیشتر آب های شیرین به دریاچه است. بر این اساس، کاهش شوری دریاچه هم می تواند در بعضی مناطق صحت داشته باشد. اما نکته مهم در این زمینه مثبت بودن این عمیق تر شدن است و علاقه مندان دریاچه نباید نگران این پدیده باشند، چراکه عده ای از محققان در مورد خشکی بیش از اندازه نمک در بستر دریاچه و عدم انحلال آن هشدار داده بودند و اکنون اتفاق مثبتی برای دریاچه اتفاق افتاده است.

• وضعیت آب موجود در دریاچه چگونه است؟ با توجه به ادعای شما اکنون باید میزان آب دریاچه ارومیه نسبت به وسعت آب آن افزایش بیشتری داشته باشد. با این اوصاف دریاچه عمیق تر شده و باید آب بیشتری را هم پذیرا باشد؟

بله، همین طور است. در حال حاضر میزان آب موجود در دریاچه حدود 3 میلیارد و 600 میلیون متر مکعب است. پیش از شروع برنامه های احیا این میزان حدود یک میلیارد و 100 میلیون متر مکعب بود. بنابراین حدود 2 میلیارد و 500 میلیون متر مکعب حجم آب افزایش یافته است. در حقیقت تنها تا سال 94 کوشش شده تراز دریاچه تثبیت گردد و پس از آن تا سال 98 این تراز همیشه به سمت مثبت شدن بوده است.