دو رویکرد واشنگتن با پیشنهاد الزرفی؛ جنگ شیعی-شیعی در دستور است - صنایع 90

مهسا مژدهی: شرایط عراق هنوز مشوش است. به تازگی برهم صالح با استفاده از اختیاراتش عدنان الزرفی را به عنوان نخست وزیر این کشور مامور تشکیل کابینه نموده است. این سیاستمدار شیعه عراقی، که پاسپورت امریکایی در جیبش است و به عنوان شخص مورد حمایت ایالات متحده شناخته می شود، مخالفان زیادی در بین احزاب شیعه دارد و انتخابش از سوی رئیس جمهور بسیاری را عصبانی نموده. به نظر می آید که تشکیل کابینه در عراق با وجود الزرفی تبدیل به یک ارزوی تقریبا محال شده است. احتمال اینکه در مجلس اعضا بتوانند بر سر نخست وزیری این چهره نه چندان خوش نام به نتیجه برسند بسیار کم است. در حال حاضر الزرفی رایزنی های خود را برای تشکیل کابینه شروع نموده است. او اخیرا حتی با بعضی از احزاب مخالف هم ملاقات داشته اما کماکان نتوانسته محبوبیت لازم به دست بیاورد. در خبرنگاران با حسن هانی زاده کارشناس مسائل عراق در مورد موانع و مسائل پیش روی الزرفی تبادل نظر نموده ایم:

شرایط در عراق بسیار بغرنج است و عدم تشکیل کابینه در دراز مدت می تواند اوضاع را بیش از پیش در این کشور بهم بریزد، با این حال در شرایطی که همه می دانند مجلس چقدر سخت گیرانه در مورد رای اعتماد، عمل می نماید، کسی انتخاب شده که شانس پایینی برای جلب نظر نمایندگان دارد.چه اتفاقی افتاد که برهم صالح به دنبال یک چهره جنجالی شیعه برای سپردن بار نخست وزیری عراق به او شد؟

عدنان الزرفی یکی از شخصیت هایی است که تا قبل از سقوط صدام در زمره مبارزان سیاسی شیعه به حساب می آمد. او در حزب الدعوه به عنوان فردی ضد دیکتاتوری صدام حسین فعال بود و نقش مهمی در شورش ها علیه او برعهده داشت. الزرفی بالاخره در سال 1995 از عراق خارج شد و به عربستان رفت و بعد از مدتی هم وارد ایالات متحده شد. او وقتی به امریکا رفت روابطش را با مراکز امنیتی و محافل سیاسی در این کشور زیاد کرد. او در شورش های اخیر کنار معترضان نهاده شد و جوانان را به ویژه در نجف به اعمال خشونت بار و حمله به مراکز دولتی تشویق کرد. بعد از این مساله بود که او و اعمال و رفتارش زیر ذره بین احزاب شیعی نهاده شد. بعد از اینکه گزینه های معرفی شده دیگر مانند علاوی نتوانستند در عراق کابینه تشکیل دهند، برهم صاح از قدرت خود استفاده کرد و تحت فشار آمریکا موافقت کرد تا الزرفی را مامور تشکی کابینه در این کشور کند.

الزرفی چسبندگی زیادی به امریکایی ها دارد به همین دلیل قطعا برای موفقیت در مقابل مجلس عراق شانسی ندارد. الزرفی حالا میخواهد که بین جریان های متفاوت شیعه شکاف ایجاد کند تا مانع از اجرای تصمیم مجلس برای خروج نیروهای امریکایی از عراق شود.

در عراق این ترس وجود دارد که برهم صالح از قدرتش برای به کرسی نشاندن تصمیمش در مورد الزرفی استفاده کند. او البته حالا از سوی بعضی فراکسیون ها تهدید به برکناری شده، شما احتمال اینکه رئیس جمهور عراق دست به چنین کاری بزند را چقدر می دانید؟

برهم صالح تحت فشار سفارت امریکا میخواهد که الزرفی هر طور که شده رای اعتماد بگیرد. محتمل است که او برای تشکیل کابینه از سوی الزرفی مداخله کند. واقعیت این است که الزرفی میخواهد که انتخابات زودهنکام در عراق براه بیندازد تا احزاب شیعه فعالی در مجلس دوباره بالا نروند و راه و روش آنها هم فراموش شود. در شرایط فعلی البته بعضی از فراکسیون ها هم هستند که موافق الزرفی باشند. فعلا برهم صالح در مقابل عمده احزاب شیعه ایستاده. فراکسیون های نزدیک به هادی العامری به شدت مخالف الزرفی هستند. این شرایطی که اکنون برای عراق پیش آمده اوضاع را در عراق برای مدت طولانی غیر ثابت نگه می دارد.

برای امریکا آنچه اهمیت دارد این است که هر طور شده تصمیم مجلس برای خروج نیروهای امریکایی از عراق عملی نشود. آنها دو حالت را متصور هستند. یا اینکه الزرفی شانس می آورد و هر طور شده کابینه تشکیل می دهد و یا اینکه شرایط به همین شکل فعلی باقی می ماند. در هر دو این شرایط امریکایی ها می توانند به هدف خود برسند. چرا که عادل عبدالمهدی اکنون نقش سرپرست نخست وزیری را دارد و نمی تواند مصوبات را اجرایی کند و به عنوان نخست وزیر موقت چنین قدرتی را ندارد. پس حتی اگر شرایط به شکل فعلی بماند هم امریکا می تواند به خواسته اش نزدیک شود.

پس همه این اوضاع زیر سر امریکایی ها و آن مصوبه ای است که به شدت عصبانی شان نموده است؟

امریکا با پیشنها الزرفی دو رویکرد را دنبال می نماید. اولی همین است که مانع از اجرایی شدن مصوبه مجلس شود و مورد دوم به روابط ایران و عراق بر می شود. ایالات متحده به دنبال شخصی بوده که مانع از روابط بین دو کشور باشد یا حداقل آن را به پایین ترین حد ممکن کاهش دهد. با توجه به اختلافات الزرفی با دیگر احزاب شیعه، او گزینه مناسبی برای اینکار بوده است. اینکه الزرفی در شورش های نجف نقش داشته او را از چشم بسیاری از جریان ها از جمله جریان صدر انداخته است. فعلا 150 نماینده مجلس با صدور بیانیه ای مخالفت خود را از انتخاب برهم صالح اعلام نموده اند. در چنین شرایطی خلا سیاسی و امنیتی در عراق طول خواهد کشید و شکاف میان احزاب روز به روز بیشتر بالا می گیرد. این اتفاقات باعث بی ثباتی بیشتر در عراق خواهد شد.

آمریکا سعی می نماید این ناپایداری ها در عراق باقی بماند. شیعیان سعی در اجرای مصوبه مجلس برای خروج نیروهای نظامی ایالات متحده و نزدیکی روابط با ایران هستند. اما میان آنها هم اختلافاتی وجود دارد و همچنین بعضی دیگر احزاب عراق هم نظرات متفاوتی دارند. این شرایط باعث ایجاد دوقطبی در جامعه می شود که آمریکایی ها از آن استقبال می نمایند. اصرار ایالات متحده بر ماندن الزرفی به این دو قطبی به ویژه میان شیعیان دامن می زند که همه شئون داخلی عراق را تحت تاثیر قرار خواهد داد. از آنجایی که آمریکاییها به دنبال ادامه وضع کنونی در عراق هستند و در صدد تشدید شکاف بین جریان های شیعه هستند، به نظر می رسد که فشارهای آنان به رئیس جمهور عراق برای تحمیل مهره هایی که بتواند این شکاف را بیشتر کند افزایش یابد تا حتی جنگ شیعه- شیعه نیز به راه بیفتد، اما قطعا با هوشیاری جریان های شیعه طرح آمریکا با شکست روبرو خواهد شد.

به نظر می رسد که حتی اگر مجلس به الزرفی و کابینه اش رای ندهد، امریکا با تحت فشار قرار دادن مقامات عراقی، گزینه بدتری را رو خواهد نمود. همانطور که توفیق علاوی گزینه بهتری از الزرفی بود و بعد از او مهره بدتری انتخاب شد. البته هر دو این افراد گذرنامه امریکایی دارند و یکی از مسائل احزاب شیعه با هر دو آنها همین موضوع است. اما الزرفی از علاوی وابستگی بیشتری به امریکایی ها دارد. البته شایعاتی هم هست که شاید عادل عبدالمهدی دوباره نخست وزیر شود اما امریکا با او مخالف است و برهم صالح هم در این مخالفت با آنها همراه است. با فشار امریکایی ها و دخالت آنها در اتفاقات عراق بود که عبدالمهدی کناره گیری کرد و دیگر آنها حاضر نخواهند شد که او نخست وزیر عراق باشد. با همه اینها شانس الزرفی برای جلب نظر مجلس بسیار ناچیز است. اگر این شرایط ادامه پیدا کند، شرایط عراق کماکان ناپایدار می ماند و واقعیت این است که امریکا چندان از این شرایط ناراضی نخواهد بود.

23/ 310 312