فقه هیچ گاه کامل نخواهد بود، ضرورت توجه به تولید نظریه و نوآوری - صنایع 90

وی در پاسخ به این پرسش فضلی‌نژاد، سردبیر برنامه که آیا بخشی از ناکارآمدی فقه به بی‌انگیزگی طلاب بعد از انقلاب ارتباط دارد، گفت: بی‌انگیزگی عوامل مختلفی می‌تواند داشته باشد. ما بی‌انگیزگی را می‌بینیم و احساس می‌شود، این یک پدیده‌ای است که وجود دارد؛ اما یک جریان فراگیر نیست.

علیدوست افزود: الآن نه فقط حوزه‌ها حتی دانشگاه‌ها باید آنقدر که به تولید نظریه و نوآوری فکر می‌کنند و کرسی‌های نوآوری و نظریه‌پردازی تأسیس می‌شود، به مصرف نظریه‌های تولید شده هم فکر کنند.

این فقیه نواندیش در پاسخ به برخی انتقادها که معتقدند با پیروزی انقلاب اسلامی و قرارگیری قدرت در دست روحانیت، از نوآوری و حرکت‌های اجتهادی در این قشر کاسته شده است، اظهار داشت: کسانی که این اشکال را می‌گیرند اولاً چقدر از کارهایی را که در داخل و خارج دارد انجام می‌شود، رصد کرده‌اند؟ ثانیاً این نکته هم باید در نظر گرفته شود که حوزه علمیه سرمایه‌هایش را در انقلاب داد، خروجی‌ها یا داخل حکومت رفت، یا شهید شد یا مصدومیت گرفت و رفت؛ یعنی حتی کار به جایی رسید که آن بذر را هم از ریشه درآورد داد.

رئیس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم تأکید کرد: به‌شدت مخالفم که روحانیت بخواهد وابسته به دولت و حاکمیت شود. معتقد هستم روحانیت باید روی پای خودش بایستد، اضلاع حوزه‌ها باید استقلال حوزه داشته باشد، استقلال حوزه‌ها باید حفظ شود، استقلال را هم به این معنا نمی‌گیرم که بگویم حاکمیت یک طرف برود روحانیت به یک طرف! روحانیت باید کمک نظام کند.

وی گفت: فقه هیچ‌گاه کامل نخواهد بود؛ یعنی آن‌قدر سرعت حوادث زیاد است آن‌قدر ما هر روز، هر شب و هر ساعت با پدیده‌های جدید مواجه هستیم که باید فقه روی آن‌ها هم نظر بدهد که هر چه بدهد حوادث دارد می‌رود. لذا کمال فقه اگر به این معنا باشد که به یک جا برسد که بگوییم دیگر این کار تمام شد، خیر.

علیدوست ادامه داد: وقتی عقل در خدمت استنباط می‌آید، ابزار تفسیر نصوص می‌شود اما الزاماً حضور عقل به معنای موردپسند بودن فقه نزد مردم نیست و بالعکس. یک فقه مردم‌پسند که با نگاه اول مردم ببینند الزاماً به این معنا نیست که از عقل کمک می‌گیرد و منشأ عقلانی دارد یا حتی فقه است؛ یعنی گاهی وقت‌ها فقه‌نما است.

این مجتهد علوم حوزوی با بیان اینکه فرمایشات امام خمینی هم قابل نقد است، اظهار داشت: وقتی بحث نقد علمی پیش می‌آید، غیر از معصوم که دیگر دانش حدی ندارد. بحث علم و دانش چیزی نیست که ملاحظات سیاسی با آن قاطی شود یا یک معصوم‌انگاری غلط صورت بگیرد. هر چه حاصل فکر بشری غیرمعصوم است، قابل نقد بوده و باید هم نقد شود و حتی نسبت به فرمایش معصوم هم جای سؤال است.

علیدوست با تأکید بر رعایت کردن ادب نقد اظهار داشت: ما در جامعه‌ای هستیم که تا می‌خواهیم یک گفته را نقد کنیم از نقد گفته به نقد خود فرد می‌رسیم، این چه اخلاقی است؟! تا می‌خواهیم یک عملکرد را انتقاد کنیم، حالا این عملکرد، یا حتی یک پایان‌نامه یا کتاب را به نقد خود فرد می‌رسیم ما باید عملکرد و تفکر را نقد کنیم. یا تا می‌خواهیم یک نقدی را صورت دهیم دیگر هیچ مصالح و فواید او را نمی‌بینیم. یعنی آداب علمی، آداب گفت‌وگو و نقد را باید مراعات کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا در حکومت امیرالمؤمنین(ع) حجاب اجباری بود، پاسخ داد: هیچ نکته‌ای را در حکومت حضرت امیر، درباره حجاب اجباری نداریم ولی هیچ گزارشی هم در خصوص عدم حجاب نداریم؛ یعنی با یک همچین پدیده‌ای جامعه مواجه نبوده که حضرت خواسته باشند تداخل کنند که بعد ورود حضرت را نشانه تأیید اجباری کردن حجاب بگیریم یا عدم ورود حضرت را نشانه رد آن. ما اول باید ثابت کنیم یک پدیده‌ای بوده بدحجابی یا بی‌حجابی، بعد ببینیم حضرت درباره این جریان چه حرکتی نشان دادند.

برنامه شوکران به سردبیری پیام فضلی‌نژاد در اولین قسمت خود میزبان دکتر داوود هرمیداس باوند سخنگوی جبهه ملی ایران و در برنامه دوم میزبان دکتر شاهین فرهت پدر سمفونی ایران بود. سومین قسمت شوکران نیز با حضور دکتر هوشنگ ماهرویان از جامعه‌شناسان معاصر روی آنتن رفت.

شوکران محصول مشترک حوزه هنری و شبکه چهار سیما به تهیه‌کنندگی علی قربانی است که دوشنبه‌ها حوالی ساعت 21 روی آنتن می‌رود و بازپخش آن نیز روزهای سه‌شنبه 10 صبح، جمعه 14 و یکشنبه ساعت 19 است.

علاقه‌مندان برای تماشای قسمت‌های قبلی برنامه به صفحه اختصاصی برنامه بر روی سایت شبکه چهار به نشانی https://tv4.ir/program/2343/% یا صفحات شوکران در فضای مجازی به نشانی @Shokaran مراجعه کنند.